تحلیل حل مکانیزم پسلرزه های زمین لرزه 5 دی ماه 1382 بم

یک گروه متشکل از کارشناسان ژاپنی و ایرانی 6 هفته پس از وقوع زمین لرزه 5 دی 1382 با نصب یک شبکه لرزه نگاری متشکل از 9 ایستگاه اقدام به جمع آوری داده های پیوسته مربوط به پسلرزه ها از تاریخ 6 فوریه تا 7 مارس 2004 بر روی "گسل ارگ بم" نمودند. هر ایستگاه به یک لرزه نگار سه مولفه ایی فوق حساس (3d,lennartz electronic) از نوع سرعت با فرکانس طبیعی 1hz مجهز بوده است. تغییر فرمت اطلاعات شکل موج به طور پیوسته با نرخ نمونه گیری 100hz بوسیله رقومی کننده 8000sh,hakusan)) با 16bitdigits انجام شده است. در این پایان نامه 130 پسلرزه از مجموع 2789 پسلرزه ثبت شده توسط این شبکه موقت بر اساس بزرگی و موقعییت فضایی مناسب انتخاب و کار تعیین حل مکانیزم آنها انجام گردید. پراکنش امواج لرزه ایی در داخل زمین باعث می شود تا میزان خطا در تعیین حل مکانیزم زلزله بیشتر شود که این امر در مورد زلزله های میکرو و کوچک تشدید می شود. بنابراین استفاده کردن از قطبیت اولین حرکت موج s که به سادگی تحت تاثیر مسیر خود قرار نمیگیرد، علاوه بر قطبیت موج p می تواند دقت کار را در تعیین حل مکانیزم بالا ببرد. بر همین اساس، با توجه به کوچک بودن پسلرزه های رخ داده و از سوی دیگر کم بودن تعداد ایستگاه ها در منطقه، در این تحقیق به منظور تعیین حل مکانیزم پسلرزه ها علاوه بر نسبت دامنه ها از مجموع قطبیت امواج p و s نیز استفاده شد تا بتوانیم به نتایج مطلوب و دقیقتری برسیم. پس از تعیین نوع قطبیت امواج p،sv و sh و نسبت دامنه آنها (sv/p ,sh/p, sv/sh) به صورت چشمی، حل صفحات گسل مربوط به هر یک از پسلرزه ها با rms کمتر از 2/0 با استفاده از نرم افزار focmec تعیین گردید. مکانیزم های مختلفی در 4 قطعه مختلف گسل ارگ بم مشاهده می شود که مکانیزم غالب در آنها، امتدادلغزی راستگرد می باشد. مکانیزم های دیگری از جمله تراستی محض، امتدادلغز چپگرد، تراستی چپگرد، نرمال چپگرد و راستگرد بین اعماق 5/2 تا 5/11 نیز مشاهد گردید که بیشترین تمرکز آنها در قطعات شمالی گسل است که شاید بتوان یکی از علل بالاتر بودن خسارت ها در این قسمت از گسل را ناشی از گسترش قطعات گسلی و مکانیزم های متفاوت در آنها دانست. با توجه به مجموع 130 پسلرزه بکار گرفته شده، مقادیر امتداد و شیب صفحه اصلی گسل به صورت ?88?^°،?n350?^° و مقدار ریک ?-170?^° محاسبه گردید. بر اساس توزیع پسلرزه های زمین لرزه 5 دی 1382 بم، "گسل ارگ بم" به عنوان گسل مسبب زلزله با شیبی رو به شرق بوده و علیرغم وجود مکانیزم غالب امتدادلغزی راستگرد، مکانیزم های متفاوت دیگری نیز از جمله مکانیزم تراستی که برخی محققان نیز به آن اشاره نمودند، تعیین گردید. هر چند در این پایان نامه علت وجود مکانیزم های مختلف مشاهده شده در منطقه بر خلاف عقیده آن محققان، ناشی از نوع کرنش و همچنین چرخش و تغییر امتداد گسل در قطعات شمالی نسبت به جنوبی معرفی شده است.